CEZA VERİLMESİNE YER OLMADIĞI KARARI NEDİR?

CEZA VERİLMESİNE YER OLMADIĞI KARARI NEDİR?

Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, Türk Ceza Kanunu’nun 223/3-4. maddeleri uyarınca bir ceza davasında mahkemenin verdiği bir hüküm türüdür. Bu karar, fiilin suç teşkil etmesine rağmen failin belli nedenlerle cezalandırılmaması sonucunu doğuran bir karardır. Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, beraat kararıyla karıştırılmamalıdır, çünkü beraat kararı suçun işlenmediği yani failin suçsuz olduğu sonucunu doğururken, ceza verilmesine yer olmadığı kararı failin suçlu olduğunu kabul etmekle birlikte ceza verilmemesi gerektiği sonucunu doğurur.

Ceza verilmesine yer olmadığı kararı iki temel nedenle verilebilir. İlk olarak, failin kusuru bulunmaması sebebiyle ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilebilir. Bu durumda, failin suçu işlemesine rağmen kusurlu olmadığı tespit edilir ve ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir. İkinci olarak, kanunda düzenlenen cezasızlık halleri sebebiyle ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilebilir. Bu durumda, suçun işlenmesiyle birlikte kanun tarafından belirlenen cezasızlık hallerinin varlığı tespit edilir ve fail hakkında ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.

Ceza mahkemesi, ceza verilmesine yer olmadığı kararı verirken hangi nedenlere dayandığını gerekçesinde açıklamalıdır. Bu gerekçe, adli sicil kaydı gibi verilerde kullanılmaktadır. Ancak, hemen beraat kararı verilebilecek durumlarda ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilemez.

Failin kusuru bulunmaması sebebiyle ceza verilmesine yer olmadığı kararı aşağıdaki durumlarda verilebilir:

1-Yaş Küçüklüğü: 12 yaşından küçük çocukların cezai ehliyeti ve sorumluluğu yoktur. 12-15 yaş arasındaki çocuklar için ise ceza sorumluluğu yoktur ancak ceza indirimi uygulanabilir. 15-18 yaş arasındaki çocuklar ise davranışlarını yönlendirme yeteneklerinin yeterince gelişmemiş olduğu kabul edilerek sadece ceza indirimi uygulanır.

2-Akıl Hastalığı: Akıl hastalığı veya zayıflığı nedeniyle fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış olan kişilere ceza verilmez.

3-Zorlayıcı Sebep: Failin eylemi, kendisine zorla veya hukuka uygun bir şekilde başvurulması halinde bile işlemek zorunda olduğu bir zorlayıcı sebep nedeniyle gerçekleşmişse, ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilebilir. Örneğin, hayatını veya yakınlarının hayatını korumak için meşru müdafaa hakkını kullanırken birisi ölümüne sebep olan bir kişi için zorlayıcı sebep nedeniyle ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilebilir.

4-Affedici Sebep: Kanunda belirtilen bazı suçlar için mağdur tarafından affedici sebep ileri sürüldüğünde, mahkeme ceza verilmesine yer olmadığı kararı verebilir. Örneğin, hakaret suçu gibi özel şikayete bağlı suçlar için mağdur tarafından affedici sebep ileri sürüldüğünde, ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilebilir.

Kanunda düzenlenen cezasızlık halleri sebebiyle ceza verilmesine yer olmadığı kararı aşağıdaki durumlarda verilebilir:

1-Etkin Pişmanlık: Etkin pişmanlık, suç işleyen bir kişinin daha sonra işlediği suçtan dolayı gerçek bir pişmanlık duyması ve suçun meydana getirdiği zararları giderme amacıyla adli makamlara başvurmasıdır. Etkin pişmanlık halinde fail, suç işlemesinden sonra işbirliği yaparak delilleri sunabilir, diğer suç ortaklarını ifşa edebilir veya zarar gören kişilere tazminat ödeyebilir. Bu durumda, faile verilecek ceza indirilebilir veya tamamen kaldırılabilir. Ancak bazı suçlar için, etkin pişmanlık halinde faile ceza verilmeyeceği açıkça belirtilmiştir. Örneğin, uyuşturucu madde kullanma ve ticareti suçu ile örgüt kurma, yönetme veya örgüt üyeliği suçları gibi suçlarda etkin pişmanlık nedeniyle cezasızlık hali uygulanır.

2-Şahsi Cezasızlık Sebepleri: Şahsi cezasızlık sebepleri, failin kişisel özellikleri, ilişkileri veya belirli durumlar nedeniyle cezalandırılmamasını gerektiren sebeplerdir. Örneğin, taksirle ölüme sebebiyet verme suçu için failin eylemi, münhasıran failin kişisel ve ailevi durumu bakımından aşırı mağduriyet oluşturmuşsa, ceza verilmeyebilir. Malvarlığına karşı işlenen suçların (hırsızlık, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma vb.) eş, üstsoy, altsoy, kayın hısımları, evlat edinen veya evlatlık veya aynı konutta yaşayan kardeşlerden biri aleyhine işlendiğinde de faile ceza verilmeyebilir. Bu tür şahsi cezasızlık sebepleri, failin suçu işlemesindeki özel ilişkileri veya durumu dikkate alınarak değerlendirilir.

3-Haksız Fiil Nedeniyle veya Karşılıklı Hakaret: Haksız bir fiile tepki olarak işlenen hakaret suçu durumunda, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebilir veya ceza vermekten vazgeçilebilir. Aynı şekilde, hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi durumunda da ceza indirimi veya ceza verilmemesi söz konusu olabilir. Karşılıklı hakaret suçunda fail hakkında ceza verilmemesi kararı verilebilir.

4-İşlenen Fiilin Haksızlık İçeriğinin Azlığı: Suç teşkil eden bir fiil işlendiği halde, işlenen fiilin haksızlık içeriği az ise, faile ceza verilmemesi kararı verilebilir. Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin az olması da ceza indirimi veya ceza verilmemesi için bir sebep olabilir. İşlenen fiilin haksızlık içeriği az ise, fail hakkında ceza verilmemesi kararı verilir.

Yukarıda belirtilen cezasızlık halleri sebepleri, suçun işlenmesi durumunda faile ceza verilmemesini gerektiren durumları ifade etmektedir. Ancak her durumda, cezasızlık hallerinin varlığına ilişkin kesin değerlendirmeleri yapmak adli makamların görevidir. Eskişehir ceza avukatları, bu tür durumlarda hukuki danışmanlık ve temsil hizmetleri sunarak, müvekkillerinin haklarını korumaktadır. Hukuki süreçlerde profesyonel bir Eskişehir ceza avukatının rehberliği önemlidir ve adil bir sonuç elde etmek için gerekli adımların atılmasını sağlar.

Sonuç olarak, cezasızlık halleri sebebiyle ceza verilmesine yer olmadığı kararı, etkin pişmanlık, şahsi cezasızlık sebepleri, haksız fiil nedeniyle veya karşılıklı hakaret, ve işlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı gibi durumlarla ilgili olarak verilebilir. Bu kararlar, adaletin sağlanması ve suçluların cezalandırılması prensibiyle uyumlu bir şekilde değerlendirilmelidir.

Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, failin suçlu olduğunu kabul eden ancak cezalandırılmasını gerektiren herhangi bir nedenin bulunmadığı durumlarda verilir. Bu kararın verilmesiyle birlikte fail hakkında herhangi bir ceza uygulanmaz ve suç dosyası kapatılır. Ancak, ceza verilmesine yer olmadığı kararı, ileride yeni deliller veya değişen koşullar ortaya çıkması durumunda yeniden değerlendirilebilir.

Eskişehir’de faaliyet gösteren Avukat Hilal Türkoğlu Hukuk Büromuz, ceza hukuku alanındaEskişehir ceza avukatı olarak hizmet vermektedir.

Eskişehir ceza avukatı olarak yazmış olduğumuz “CEZA HUKUKU SİSTEMİ NEDİR VE NASIL İŞLER?” konulu makaleyi de sitemizden okuyabilirsiniz.